Aspirin; kalp hastalarının en sık kullandığı ilaçtır. 40 yaş üstü kişilerin neredeyse 2/3’ü aspirin kullanmaktadır. Aspirin; bilinen kardiyovasküler hastalığı olanlarda kullanıldığında klinik olay ve ölüm riskini azaltır. Ancak kalp damar hastalığı belirti ve bulguları olmayan kişilerde sadece korunma amaçlı (primer korunma) kullanımı tartışmalı bir konudur ve kişisel risk değerlendirilmesine göre aspirin önerilmektedir.
Primer korunma; henüz kardiyovasküler hastalık tanısı konmamış (kalp krizi, inme geçirmemiş, koroner revaskülarizasyon, baypas, stent hikayesi ve klinik bulgu veren periferik arter hastalığı olmayan) kişilerde koruma amaçlı aspirin kullanılması demektir. Primer korunmaya öncelikle sağlıklı hayat tarzı alışkanlıkları (sigaradan uzak durmak, şeker ve kan basıncı kontrolü, kilo kontrolü, düzenli fiziksel egzersiz) ile başlanmalıdır.
Primer korunma amaçlı aspirin kullanmadan önce her kişiye kardiyovasküler risk hesaplaması yapılır. (http://www.cvriskcalculator.com/) Buna göre 4 risk grubu vardır.
- Düşük risk ( 10 yıllık risk <%5)
- Sınırda risk ( %5-7.5)
- Orta düzeyde risk ( %7.5-20)
- Yüksek risk (>% 20)
2019 AHA/ACC kılavuzlarında aspirin primer korunmada; düşük riskli kişilerde önerilmemektedir. 40-70 yaş arasında 10 yıllık kardiyovasküler hastalık riski yüksek (%20 ve daha fazla) olanlarda, kişinin kanama riski yüksek değilse, önerilmektedir. Öncesinde kişinin kanama riski değerlendirilmelidir. Aspirin ile primer koruma amaçlı kullanımda; 5 yıllık periyodda erkeklerde %1, kadınlarda %1.1 kanama riski vardır. İleri yaş (70 yaş üstü), sigara, şeker hastalığı, geçirilmiş kanama hikayesi olması, kanser ve kanama riskini arttıran ilaç kullananlarda kanama riski daha fazladır.
Sınırda ve orta derecede riski olanlarda; diğer risk faktörleri varsa (ailesinde erken koroner arter hastalığı, ailesel hiperlipidemi vs) klinik bulgu ve belirti vermeyen ateroskleroz varlığı araştırılır ve ardından aspirin önerilebilir.
Şeker hastalığı olanların kardiyovasküler hastalık riski yüksektir. Bu kişilerde primer korunmada öncelikle kan şekeri regulasyonu sağlanmalıdır. Kanama riski yüksek olmayan şeker hastalarında eşlik eden diğer kardiyovasküler risk faktörleri varsa aspirin önerilebilir.
Aspirin dozu: Günde 75-100 mg aspirin kardiyovasküler hastalıklardan korunmada yeterli dozdur.
Aspirin kardiyovasküler hastalıklardan korunmada klinisyenin önerisiyle kullanılmalıdır.
